Πώς λειτουργεί ο υπερπροστατευτικός γονιός?

Πώς νιώθει?

Το συναίσθημα της ανησυχίας αφορά στον φόβο και στο άγχος μπροστά στο ενδεχόμενο μιας επερχόμενης απειλής.

Γνωρίζουμε, επίσης, ότι η ανησυχία  μπορεί να σχετίζεται  και με το συναίσθημα της ενοχής.

Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς: «Μα δε θα έπρεπε ο υπερπροστατευτικός γονιός να παύει να ανησυχεί, αφού πράττει τα δέοντα και πολύ παραπάνω από τα δέοντα για το παιδί του?» Και εδώ είναι που εμπλέκεται το συναίσθημα της ενοχής.

Η ενοχή έχει στενή σχέση με το συναίσθημα της ευθύνης.

Νιώθουμε ενοχή για κάτι που ευθυνόμαστε και δεν έχουμε κάνει ή που θεωρούμε πως δεν το έχουμε κάνει με τον σωστό τρόπο.

Η ευθύνη μπορεί να μας κάνει να πράττουμε ανάλογα, προκειμένου να αποφύγουμε να νιώσουμε την ενοχή, που βιώνεται βασανιστικά και δυσφορικά.

Μεταφέροντας αυτά τα συναισθήματα στον γονεϊκό ρόλο, βλέπουμε τον υπερπροστατευτικό γονιό να ανησυχεί, χωρίς η σχέση μεταξύ της ανησυχίας και της υπερπροστασίας να είναι μονόδρομη.

Αυτό συμβαίνει, γιατί όσο νιώθει ανησυχία τόσο υπερπροστατεύει και όσο μπαίνει υπερπροστατευτικά τόσο δεν ησυχάζει.

Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς: «Μα δε θα έπρεπε ο υπερπροστατευτικός γονιός να παύει να ανησυχεί, αφού πράττει τα δέοντα και πολύ παραπάνω από τα δέοντα για το παιδί του?»

Και εδώ είναι που εμπλέκεται το συναίσθημα της ενοχής.

Συνήθως, η ανησυχία βιώνεται ως το πρωταγωνιστικό συναίσθημα, δηλαδή, το περισσότερο  συνειδητό, ενώ η ενοχή ως το σιωπηλό συναίσθημα, δηλαδή το λιγότερο συνειδητό.

Ας δούμε ένα παράδειγμα με μια μητέρα που δεν έχει σταματήσει να ξυπνάει το πρωί τον γιο της, παρόλο που εκείνος έχει, ήδη, γίνει 16 ετών και ανησυχεί ότι αν δε το κάνει εκείνη, ο γιος της δε θα ξυπνήσει από μόνος του γιατί «δεν μπορεί και θα χάσει το σχολείο.»

Πράγματι, αν δεν τον ξυπνήσει, εκείνος όντως θα χάσει το σχολείο και εκείνη, απογοητευμένη και κουρασμένη, θα συνεχίσει να τον ξυπνάει. Συνεπώς, θα εξακολουθεί να συμπεριφέρεται στον γιο της με έναν τρόπο που δεν αναλογεί στην ηλικιακή και αναπτυξιακή του φάση και, χωρίς να το καταλαβαίνει, θα τον υποτιμά και θα τον προσβάλλει.

Και, έτσι, εκείνη θα ονομάζεται «υπερπροστατευτικός γονιός» και εκείνος «ανώριμος και ανεύθυνος έφηβος.»

Μπορούμε να υποθέσουμε διάφορα σενάρια για αυτή τη μητέρα, που, πραγματικά, δεν έχει κακή πρόθεση, όμως, κλέβει από το γιο της τη δυνατότητα να κατακτήσει ψυχικά εφόδια, όπως ωριμότητα, υπευθυνότητα,  εμπιστοσύνη στον εαυτό, αυτοπεποίθηση.

Ας πούμε, υποθετικά, ότι η συγκεκριμένη μητέρα κατά το δικό της μεγάλωμα ήταν επιφορτισμένη με ευθύνες που δεν αντιστοιχούσαν στην παιδική της ηλικία. Ίσως, η δική της μητέρα  να ένιωθε τον περισσότερο καιρό θλιμμένη, απογοητευμένη και να μην μπορούσε να χαρεί τον εαυτό της και την οικογενειακή της ζωή.

Ίσως, να υπήρχαν εντάσεις στο σπίτι ανάμεσα στους γονείς της και εκείνη να ένιωθε μοναξιά αλλά και, παράλληλα, την ευθύνη να περιθάλπει τα θυμωμένα και πικραμένα συναισθήματα των γονιών της.

Και μέσα από αυτόν τον δρόμο, η ενοχή άρχισε να βρίσκει τον δικό της χώρο μέσα της, όχι πια ως ένα παροδικό συναίσθημα, αλλά ως ένα διαρκές βίωμα κατανόησης του εαυτού, των άλλων και της σχέσης του εαυτού με τους άλλους.

Στο σήμερα, έχει αποφασίσει να μην κάνει αυτό που έκαναν οι δικοί της γονείς, αλλά να φροντίσει αλλιώς το γιο της.

Δεν ήταν πότε, άλλωστε, στο συνειδητό της σχέδιο να μετατραπεί σε υπερπροστατευτικό γονιό.

Καθώς, όμως, οδηγείται από την ενοχή και την ανασφάλεια και όχι από την εμπιστοσύνη στον εαυτό της, χάνεται στην ανησυχία και στην υπερπροστασία, με αποτέλεσμα να νιώθει ψυχικά εξουθενωμένη και κλεισμένη και άρα να ενοχοποιείται ακόμα πιο πολύ.

Και όσο ενοχοποιείται, τόσο εμπλέκεται σε πρακτικές φροντίδας που δεν αναλογούν.

Ένας φαύλος κύκλος που δεν οδηγεί πουθενά.

Το παραπάνω σενάριο αποτελεί, όπως ειπώθηκε, μια υπόθεση.

Ο κάθε άνθρωπος, ο κάθε γονιός, ως ξεχωριστή και αναντικατάστατη ύπαρξη, έχει τη δική του μοναδική ιστορία και, άρα, και υπόθεση.

Κατά συνέπεια, ο γονιός που δυσκολεύεται και ζητάει βοήθεια, χρειάζεται να κατανοηθεί σε βάθος από τον ψυχοθεραπευτή, ο οποίος έχει να τον φροντίζει, καθώς τον απενοχοποιεί και τον εμπιστεύεται.

Τον εμπιστεύεται ότι μπορεί να γίνει ο γονιός που πραγματικά είναι.