Ο εθισμός στο διαδίκτυο και πώς εξηγείται?
Η εξάρτηση από το διαδίκτυο δεν διαφέρει στον μηχανισμό της, αλλά και στο έδαφος που φύεται, από τις υπόλοιπες εξαρτήσεις.
Ίσως, μάλιστα, να είναι πιο «εύκολη» η εξάρτηση από το διαδίκτυο, λόγω της άμεσης προσβασιμότητας στο μέσο, του χαμηλού κόστους χρήσης του και του νόμιμου χαρακτήρα του.
Οι εθισμοί αποκτούν χώρο, όταν υπάρχει κενός χώρος. Η ζωή που βιώνεται με βαρετό και ανικανοποίητο τρόπο, ακόμα και όταν μοιάζει να μην φτάνει ο χρόνος από τον όγκο των καθημερινών ασχολιών, αναζητάει διέξοδο από την ένταση, μια προσωρινή διέξοδο.
Είναι η ένταση που γεννιέται εκεί που απουσιάζει το νόημα, εκεί που έχει χαθεί η ουσία ή που δεν καλλιεργήθηκε ποτέ, εκεί που ο εαυτός βιώνεται δυσβάσταχτα, εκεί που η αυτοκατασκευασμένη πραγματικότητα βαραίνει και δεν αντέχεται.
Τότε χρειάζεται το ερέθισμα, π.χ. ατέλειωτο σερφάρισμα στο διαδίκτυο, non stop gaming, διαδικτυακός τζόγος, συνεχή έκθεση σε πορνογραφικό υλικό, προκειμένου να καταλαγιάσει προσωρινά η εσωτερική και επώδυνη ένταση. Και είναι προσωρινό το αποτέλεσμα, γιατί η ευχαρίστηση διαρκεί όσο διαρκεί το ερέθισμα.
Μοιραία η πραγματικότητα, στη συνέχεια, χρωματίζεται ακόμα πιο ανικανοποίητη και αδιέξοδη, η εσωτερική ένταση κατακλύζει, το ερέθισμα καθίσταται ακόμα πιο αναγκαίο για να έρθει η ανακούφιση.
Αυτός είναι φαύλος κύκλος της εξάρτησης του διαδικτύου.
Όταν γίνεται λόγο για εθισμό στο διαδίκτυο, η αναφορά γίνεται περισσότερο για την αναπτυξιακή φάση της εφηβικής ηλικίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν αφορά και άλλες ηλικιακές ομάδες.
Η κοινωνικοποίηση και η ψυχαγωγία είναι δυο παράμετροι που σχετίζονται στενά με την συχνή και πολύωρη χρήση του μέσου από τους εφήβους.
Ποια στοιχεία, όμως, είναι αυτά που το μετατρέπουν σε ένα τόσο ελκυστικό μέσο?
Το διαδίκτυο είναι ένα πολύπλοκο μέσο με άπειρες δυνατότητες, ένα ολόκληρο σύμπαν διαμορφωμένο για να ικανοποιεί σχεδόν κάθε ανθρώπινη επιθυμία.
Η πληροφόρηση και η ψυχαγωγία φαίνεται να μην έχουν όριο στη διάθεσή τους.
Για παράδειγμα, τα online διαδικτυακά παιχνίδια, και ειδικότερα τα παιχνίδια ρόλων (mmorpg), εισάγουν τον παίκτη σε επικούς κόσμους φαντασίας, που δεν σταματούν ποτέ να υπάρχουν, ακόμα και όταν είναι offline. Ο κόσμος συνεχίζει και εξελίσσεται χωρίς αυτόν. Πόσο εύκολα κανείς το διαχειρίζεται αυτό και ειδικά ένας έφηβος?
Το διαδίκτυο έχει δύναμη και γοητεία, σε έλκει να χαθείς σε αυτό. Οι σχέσεις ορίζονται πλέον και ως διαδικτυακές και οι σελίδες κοινωνικής δικτύωσης συνδέουν ανθρώπους από όλο τον κόσμο.
Το διαδίκτυο υπάρχει, είναι εδώ και σχεδόν κανείς δεν φαντάζεται τη ζωή χωρίς αυτό.
Είναι σαφές ότι χρειάζεται μια ψύχραιμη και, συγχρόνως, ρεαλιστική ματιά στο φαινόμενο, καθώς σε μερικά χρόνια είναι πιθανό να μιλάμε για την εξάρτηση από ψηφιακές οντότητες που θα έχουν τα δικά τους συναισθήματα και θα μπορούν να κάνουν εξανθρωπισμένους διαλόγους.
Η δαιμονοποίηση οποιουδήποτε φαινομένου, και ειδικά προς τους έφηβους που λειτουργεί αντίστροφα, δεν έχει νόημα, καθώς είναι σίγουρο ότι το επερχόμενο φαινόμενο, που θα είναι πιο πολύπλοκο και λειτουργικά ανώτερο, θα μας πιάνει απροετοίμαστους.
Είναι η λογική της πολεμικής των εξωτερικών κακών την ίδια ώρα που λησμονείται η ενίσχυση και η φροντίδα της ίδιας της ζωής. Αν η ζωή δεν έχει νόημα και ουσία, γίνεται ευάλωτη στο κάθε καινούριο φαινόμενο, στο οποίο τις περισσότερες φορές δεν έχουμε λόγο και έλεγχο.
Η νοηματοδοτημένη ζωή, που επιτρέπει την χαρά, ακόμα και όταν η εξωτερική πραγματικότητα δυσκολεύει, η προσωπική ευθύνη για την ποιότητα των σχέσεων, η απόφαση να μην ταυτίζεται κανείς με τα αντίξοα γεγονότα της ζωής του, θωρακίζουν την ψυχική ζωή από τον κίνδυνο της εξάρτησης.
Οι έφηβοι που εμπνέονται από την στάση ζωής των γονιών τους, μια στάση που καλλιεργεί την επιθυμία για ζωή, που δεν αρκείται στο παράπονο, αλλά προχωράει στην παραγωγή λύσεων στα κάθε είδους αδιέξοδα, που η χαρά και η συναισθηματική κοντινότητα απορρέει από τις σχέσεις, φτιάχνουν ένα ισχυρό ψυχικό ανοσοποιητικό σύστημα που τα προστατεύει από τις εξαρτήσεις.
Συμπερασματικά, επιβάλλεται να αναγνωριστεί η ελκτική δύναμη του διαδικτύου ως μέσου.
Το μέσο αυθύπαρκτα δεν παράγει εθισμό, η κενότητα, όμως, κινδυνεύει να παράγει.
