Έρωτας στο διαδίκτυο, αλλιώς έρωτας online, αλλιώς ερωτικές σχέσεις στην ψηφιακή εποχή, αλλιώς ερωτευμένοι στο διαδίκτυο.
Πώς επηρεάζει το ίντερνετ τη διαμόρφωση των ερωτικών σχέσεων? Πόσο η όλο και αυξανόμενη online επικοινωνία τις διευκολύνει και πόσο τις δυσκολεύει?
Στην εποχή του ίντερνετ με τις πολυάριθμες δυνατότητες επιλογής και εγγραφής σε social media, φαίνεται ότι τα όρια στην παροχή προσωπικών πληροφοριών έχουν αλλάξει. Μοιάζει να ζούμε σε ένα μεγάλο ψηφιακό χωριό.
Ενώ κάποτε στο πιο κλειστό σύστημα του χωριού ή της μικρής κοινότητας η πληροφορία κυκλοφορούσε από στόμα σε στόμα εν είδει μυστικού, σήμερα η πληροφορία παρέχεται ανοιχτά και απενοχοποιημένα.
Έυκολα και ανέξοδα μαθαίνεις ποιος πήγε πού, τι του αρέσει και τι όχι, πού δουλεύει, ποιοι είναι οι φίλοι του, αν έχει ερωτική σχέση, αν χώρισε και ούτω καθεξής. Τα ηλεκτρονικά προφίλ των ανθρώπων, πραγματικά ή επαυξημένα πραγματικά ή φανταστικά, προσφέρουν μια τεράστια πλατφόρμα ερωτικών επιλογών.
Γνωριμίες online, ερωτικές σχέσεις online, φλερτ online, διαδικτυακό σεξ (cyber sex) είναι μερικές από τις παρεχόμενες δυνατότητες του ψηφιακού κόσμου. Επίσης, φαίνεται ότι πολλές διαδικτυακές γνωριμίες καταλήγουν ως συντροφικές σχέσεις στην offline ζωή.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο μεγάλο site γνωριμιών αναφέρει πως μία στις τέσσερις ερωτικές σχέσεις ξεκινούν στο ίντερνετ, ενώ άρθρο που εμφανίστηκε το 2013 στην New York Daily News μιλάει για έναν στους τρεις γάμους να έχει προέλθει από online γνωριμία.
Είναι γνωστό ότι οι άνθρωποι είμαστε κοινωνικά όντα, θέλουμε τους άλλους ανθρώπους. Είμαστε προγραμματισμένοι να συνδεόμαστε μεταξύ μας.
Χρειαζόμαστε τους άλλους, όχι μόνο ως παιδιά, που είναι αναγκαίο για την επιβίωση μας, αλλά και κατά τη διάρκεια όλου του κύκλου της ζωής μας. Οι επιστημονικές έρευνες δίνουν πολλά στοιχεία που αποδεικνύουν τον ζωτικό ρόλο που έχει η φιλία και η κοινωνική σύνδεση για την υγεία, τη μακροζωία και τον ποιοτικό τρόπο ζωής. Εκπρόσωποι της κοινωνικής νευροεπιστήμης μας πληροφορούν με σιγουριά ότι «η απομόνωση είναι τοξική για την υγεία» (Cacioppo & Patrick, 2008).
Το διαδίκτυο, ως το πιο εξελιγμένο μέσο επικοινωνίας μέχρι σήμερα, συντελεί με μεγάλη ταχύτητα και ευκολία στην ανθρώπινη επαφή και αλληλοσύνδεση. Τι γίνεται, λοιπόν, με τις ερωτικές σχέσεις που ξεκινούν από το διαδίκτυο?
Κάποιες από αυτές παραμένουν μόνο σε online μορφή, ενώ κάποιες άλλες δοκιμάζονται και στην πραγματική ζωή, όπου ο ένας μπορεί αληθινά να αγγίξει τον άλλο. Όταν βρισκόμαστε στην αρχή της γνωριμίας μας με έναν άλλο άνθρωπο, νιώθουμε να ερωτευόμαστε, να «πέφτουμε στον έρωτα». Το “falling in love” των Άγγλων αποδίδει περιφραστικά και εύστοχα αυτό που συμβαίνει στην αρχή.
Γιατί στην αρχή του ο έρωτας εξιδανικεύει, αποδίδει ιδιότητες και χαρακτηριστικά στον άλλο που αντανακλούν τον δικό μας ενθουσιασμό.
Τι σημαίνει αυτό?
Σημαίνει ότι προβάλλουμε στο σύντροφό μας επιθυμητά από έμας στοιχεία και χαρακτηριστικά. Με λίγα λόγια, του αποδίδουμε θετικές ιδιότητες που απουσιάζουν από τον δικό μας εαυτό και ζωή και αυτό, σαφώς, συμβαίνει σε ένα μη συνειδητό επίπεδο. Στην αρχική, λοιπόν, φάση του έρωτα οι άνθρωποι βιώνουν την καλή επίδραση της έκκρισης νευροδιαβιβαστών, όπως της φαινυλαιθυλαμίνης, ενός ψυχοδιεγερτικού νευροδιαβιβαστή. Γιατί ο έρωτας έχει και νευροβιολογική απεικόνιση. Και έτσι νιώθουμε πολύ καλά.
Η επόμενη φάση, αν υπάρξει, είναι το πέρασμα σε μια μεταβατική περίοδο κατά την οποία η εξιδανίκευση δίνει τη θέση της στην πραγματικότητα. Και η πραγματικότητα μας πληροφορεί ότι αυτός που έχουμε δίπλα μας είναι ένας άνθρωπος σαν όλους τους άλλους, με τις αδυναμίες, τα ελαττώματα, τις παραξενιές του. Εφόσον αυτή η μεταβατική περίοδος οδηγήσει στο επόμενο στάδιο και όχι στη διακοπή της ερωτικής σχέσης, τότε μιλάμε για συνειδητή απόφαση επιλογής του συγκεκριμένου ανθρώπου.
Μιλάμε για τη συνειδητή δημιουργία συντροφικής σχέσης που για να είναι λειτουργική και ανακουφιστική χρειάζεται την καλή οικειότητα, την καλή σεξουαλικότητα και την καλή δέσμευση. Στην περίπτωση της ερωτικής γνωριμίας μέσω του διαδικτύου, η συνάντηση από κοντά είναι περισσότερο πιθανό να προκαλέσει απογοήτευση και ματαίωση. Η διαδικτυακή επικοινωνία συνδέει εύκολα τους ανθρώπους, την ίδια στιγμή, όμως, έχει και περιορισμούς. Ενισχύει σε μεγαλύτερο βαθμό την παραγωγή προβολών και φαντασιώσεων για τον εν δυνάμει ερωτικό σύντροφο, γιατί απουσιάζει η φυσική επαφή.
Απουσιάζουν τα στοιχεία που μπορούμε να πάρουμε από τη φυσική κοντινότητα, από την κατά πρόσωπο συνάντηση. Επίσης, τα στοιχεία που διαμοιράζονται στην επικοινωνία είναι εύκολο να μην έχουν αυθεντικότητα, καθώς η ανωνυμία διευκολύνει την παρουσίαση μιας περσόνας ή ενός ψευδούς εαυτού. Αν, όμως, το «ερωτευμένοι στο διαδίκτυο» μπορεί να μεταβολιστει στο «ερωτευμένοι παντού», τότε χαρακτηρίζεται άδικο, γραφικό και αναχρονιστικό να κατηγορούνται a priori οι ερωτικές γνωριμίες μέσα από το ίντερνετ.
Είναι μίζερο και λίγο να αρκείται κάποιος μόνο σε ψηφιακές ερωτικές σχέσεις. Αυτό δίνει μια ψευδαίσθηση της συντροφικότητας, χωρίς τις απαιτήσεις της (Turkle, 2012).
Και μπορεί να γλιτώνει κανείς τις απαιτήσεις, όμως πληρώνει και το ανάλογο κόστος.
Το κόστος του να χάνει την ομορφιά της άμεσης ανθρώπινης επαφής, την ομορφιά της ίδιας της ζωής.
